«…ένα θλιμμένο χαώδες βλέμμα…» , «…ένα μελανό σημάδι στο πρόσωπο…», «…μία γυναικεία κραυγή κάπου στο βάθος…», «…η συνάδελφός σου δεν ήρθε πάλι στην δουλειά…», «…τα γεγονότα προδίδονται από την ίδια τη σιωπή…».
Αυτή η γυναίκα μπορεί να βρίσκεται παντού… στο δρόμο που περνάς, στη σχολή, στο γραφείο, στο διπλανό διαμέρισμα… ακόμη και στο ίδιο σου το σπίτι.
Πόσες φορές άκουσες για έναν βίαιο ξυλοδαρμό στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ανατριχιάζοντας στην περιγραφή του και απόρησες για ποιον λόγο μπορεί να συνέβει αυτό; Είναι πολύ πιθανό να έχεις γνωρίσει και εσύ μία ή περισσότερες γυναίκες σαν αυτήν. Το ποσοστό κακοποιημένων γυναικών στην χώρα μας ανέρχεται στο 25%. Οι περισσότερες από αυτές έχουν κακοποιηθεί από άτομα που εμπιστεύονται και βρίσκονται στο οικείο τους περιβάλλον. Η κακοποίηση αυτή είναι έμφυλη, στην προκειμένη περίσταση γίνεται μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης .
Συνήθως, εάν δεν υπάρχει κάποιο σοβαρό ψυχιατρικό πρόβλημα το οποίο να δικαιολογεί ανάρμοστες συμπεριφορές, τότε η αιτία είναι η βαθιά αίσθηση κατωτερότητας του θύτη, ο οποίος μέσω της εκμηδένισης του θύματος προσπαθεί να αποκτήσει ισχύ. Η φαινομενική αυτή ισχύς δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια έκδηλη απόδειξη ψυχικής αδυναμίας μέσω απρεπών πράξεων.
Στις περιπτώσεις σωματικής κακοποίησης (ξυλοδαρμός, βιασμός κλπ.) ο θύτης εκμεταλλεύεται την εκ φύσεως ισχυρότερη μυϊκή του δύναμη. Άλλες φορές όμως τα μέσα που χρησιμοποιεί ώστε να υπάρξει βία μπορεί να διαφέρουν. Σε αυτήν την περίπτωση ο θύτης είναι πολυμήχανος στη προσπάθεια του να κυριαρχήσει στο θύμα. Ένα νεύμα, ένας υπαινιγμός, μία απαξιωτική ματιά μπορούν να πονέσουν όσο μια γροθιά. Η βία αυτή ονομάζεται ηθική και είναι γνωστή ως «ψυχολογικός πόλεμος». Ο θύτης εκφράζει τάχα χιουμοριστικά σχόλια με σεξιστική και μειωτική διάθεση. Μάλιστα υποτιμάει ή αγνοεί τις απόψεις του θύματος και την ψυχολογία του. Μπορεί να κάνει μέχρι και ανήθικες προτάσεις με σεξουαλικά υπονοούμενα. Η ηθική βία δεν είναι εύκολο να αποδειχθεί καθώς δεν υπάρχουν χειροπιαστά στοιχεία που την προδίδουν, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που αυτή η μορφή βίας υποτιμάται και περνάει αδιάφορη.
Ποιος θα διαφωνήσει στο ότι η έννοια της ισότητας που επικαλούμαστε πως ισχύει μεταξύ των δύο φύλων υποβαθμίζεται πολλές φορές ακόμα και στα πιο απλά καθημερινά πράγματα; Ποια γυναίκα άλλωστε δεν έχει δεχθεί χυδαία σχόλια ενώ απλά περπατούσε στον δρόμο; Η βία σε κάθε μορφή της είναι παρούσα στην καθημερινότητα μας. Έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχολογία της γυναίκας, η οποία διαρκώς αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο φόβο, την ντροπή αλλά και τις ενοχές. Η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση της καταρρέουν, αφού μέρα με την μέρα χάνει την αξιοπρέπεια της. Άλλες εγκλωβίζονται σε τοξικές συναισθηματικές σχέσεις μετατρέποντας τες σε σχέσεις εξάρτησης. Άλλες ανέχονται ανάρμοστα σχόλια και απρεπείς συμπεριφορές θεωρώντας πως είναι φυσιολογικές, ενώ κάποιες τις υπομένουν λόγω ανάγκης. Άλλες στην προσπάθεια τους να αντιδράσουν χαρακτηρίζονται από υπερβολή και νευρικότητα με αποτέλεσμα να χάνουν το δίκιο τους. Άλλες σιωπούν και βυθίζονται αργά στην κατάθλιψη.
Για την κατάσταση αυτή ευθύνονται, μεταξύ άλλων, τα πατριαρχικά πρότυπα που απορρέουν από την κοινωνία, την θρησκεία, την οικογένεια και την ελλιπή παιδεία. Πρότυπα και προκαταλήψεις που δεν ξεθωριάζουν από το υποσυνείδητο του ανθρώπου εύκολα, καθώς μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά. Αναντίρρητα είναι τόσο ισχυρά που μπορούν να υπερνικήσουν τα μέτρα που έχουν θεσμοθετηθεί. Οι νόμοι σε πολλές χώρες υπερασπίζονται την ισότητα και την μη βία. Αλλά στη πραγματικότητα δεν γίνεται δίκαιη αντιμετώπιση των φύλων. Μετά από ένα βιασμό ή γενικά μία βιαιοπραγία ένας θύτης τιμωρείται ήπια ή αθωώνεται. Επιπροσθέτως, πολλές φορές το θύμα στιγματίζεται ενώ μπορεί να θεωρηθεί μέχρι και υπεύθυνο για την βίαιη εις βάρος του συμπεριφορά.
Στις σκανδιναβικές χώρες, όπου οι προαναφερθέντες νόμοι έχουν εφαρμοστεί, η ισότητα έχει αποκατασταθεί και οι οικονομικές συνθήκες είναι εύφορες, παρατηρείται ότι η σωματική βία έχει αυξηθεί περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ξεπερνώντας ακόμα και τα ποσοστά βίας στις χώρες της μεσογειακής Ευρώπης που βρίσκονται αντιμέτωπες με την κρίση. Αποδεικνύεται πως αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή το αντίθετο φύλο διέπεται από ανασφάλεια και αίσθηση μειονεξίας. Νομίζει ότι με την ισότητα (π.χ. με την καθιέρωση της γυναίκας σε υψηλόβαθμες θέσεις με ισότιμες απολαβές) θα χάσει τον επικείμενο ρόλο του και αμύνεται.
Τα παραπάνω στοιχεία μπορούν να μας κατευθύνουν στην λύση, η οποία για να είναι αποτελεσματική πρέπει να είναι πολύπλευρη. Σημαντικό είναι να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και πράττουμε. Αν δεν καταρρίψουμε τα στερεότυπα και δεν θέσουμε σε πραγματική ισχύ την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων δεν θα αντιμετωπίσουμε αληθινά την έμφυλη βία. Παράλληλα, οφείλουμε να πάρουμε δραστικά μέτρα μέσω της παιδείας. Είναι χρέος μας να μάθουμε στα κορίτσια και στα αγόρια πως το μόνο που μας διαχωρίζει είναι ένα χρωμόσωμα. Οφείλουμε να σεβόμαστε και να υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον. Δεν είμαστε εχθροί, μα σύντροφοι. Εμείς οι γυναίκες διεκδικώντας δυναμικά τη θέση που μας ανήκει, βοηθάμε και το άλλο φύλο να επαναπροσδιορίσει την θέση του σε μια νέα, πιο δίκαιη και ισότιμη, χωρίς βία κοινωνία. Με αυτόν τον τρόπο το βοηθάμε να μοιραστεί τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα που έχει στην ζωή μαζί μας ειρηνικά.
Αν κακοποείσαι το πιθανότερο είναι πως η βία δεν θα σταματήσει. Οι άνθρωποι που έχουν παρουσιάσει τουλάχιστον ένα δείγμα βίας θα συνεχίσουν να κακοποιούν ξανά και ξανά.
Αντιστάσου σε οποιαδήποτε μορφή βίας ακόμη και στην πιο απλή λεκτική.
Πάρε το θάρρος να απομακρυνθείς.
Μίλησε σε κάποιον ειδικό:
Απευθύνσου σε κάποιον ιατροδικαστή.
Πάρε τηλέφωνο στο 15900 γραμμή SOS για γυναίκες που κακοποιούνται.
Κάλεσε την αστυνομία, υπέβαλε μήνυση.
Υπερασπίσου τον εαυτό σου.
Αναζήτησε κάτι καλύτερο, σου αξίζει.
Αν έχεις δει ή έχεις ακούσει μια γυναίκα να κακοποιείται,
πάρε τηλέφωνο κάποιον αρμόδιο.
Ζήτα βοήθεια από κάποιον που ξέρει πως να την προσεγγίσεις.
Χρειάζεται την βοήθεια σου, μην αδιαφορείς.
Να θυμάσαι ότι όλοι είμαστε υπεύθυνοι για το καλό που δεν κάναμε.
Κείμενο: Ρεβέκκα Δράνια, Δήμητρα Κακολύρη
Ζωγραφιά: Ρεβέκκα Δράνια