Aκόμα και όσοι σπάνια επισκέπτονται τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, έχουν περπατήσει στα λιθόστρωτα μονοπάτια που σχεδίασε και διαμόρφωσε πριν από περίπου μισό αιώνα ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης, γύρω από την Ακρόπολη και το λόφο του Φιλοπάππου.
Ο Δημήτρης Πικιώνης (1887-1968) ήταν Ελληνας αρχιτέκτονας και ακαδημαϊκός, με πλούσιο ζωγραφικό, ποιητικό και συγγραφικό έργο. Εχτισε σπίτια, σχολείο, αλλά οι διάσημες πέτρες στον αρχαιολογικό χώρο γύρω από την Ακρόπολη και το λόφο Φιλοπάππου, είναι το σημαντικότερο έργο του.
Δεν ξέρουν τον Πικιώνη οι Ελληνες
Ακόμα και όσοι αντιλαμβάνονται την αρχιτεκτονική ως συμπλήρωμα της εργολαβίας, παρά ως μία εκ των εφαρμοσμένων τεχνών, πιθανότατα αντιδρούν θετικά στο άκουσμα του ονόματος του Πικιώνη, καταχωρίζοντάς τον στο πάνθεον των Μεγάλων Ελλήνων. Σ’ εκείνους τους σεβάσμιους παππούδες για τους οποίους αισθανόμαστε σεβασμό και δέος, χωρίς όμως να γνωρίζουμε πότε ακριβώς έζησαν, τι έκαναν, τι πίστευαν.
Στην πραγματικότητα, μόλις το 5% των ερωτηθέντων γνώριζαν σωστά την ιδιότητα του Πικιώνη σε παλαιότερη έρευνα που διεξήγαγε το περιοδικό «Highlights» για τις πολιτιστικές συνήθειες και γνώσεις των Ελλήνων. Το 88% δεν τον είχε καν ακουστά, ενώ 6% τον γνώριζαν αλλά με λάθος ιδιότητα. Πάλι καλά, αν αναλογιστεί κανείς πως ακόμα λιγότεροι, μόλις το 3%, γνώριζαν τον επίσης σημαντικό αρχιτέκτονα Αρη Κωνσταντινίδη.
Εχτισε το 14ο Δημοτικό στο Λυκαβηττό
Μια ευχάριστη έκπληξη επιφυλάσσει η Αθήνα στον ανήσυχο διαβάτη. Στους πρόποδες του Λυκαβηττού, λίγα μέτρα από το Γαλλικό Ινστιτούτο, συναντά το 14ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών «Δημήτρης Πικιώνης». Το νεοκλασικό κτίσμα του 1932 αποτελεί αναμφισβήτητα ένα πρότυπο αρχιτεκτονικής, δημιούργημα του μεγάλου Ελληνα αρχιτέκτονα που θέλησε να εμπλουτίσει το ρεύμα του μοντερνισμού με στοιχεία της μακραίωνης ελληνικής παράδοσης.
Ωστόσο το κτίριο κινδυνεύει από το χρόνο. «Υπάρχουν διαρροές από την ταράτσα, τα σιδηρά κουφώματα δεν λειτουργούν, ενώ οι φεγγίτες δεν ανοίγουν πλέον, με συνέπεια να εργαζόμαστε με μεγάλη υγρασία και υψηλή θερμοκρασία το καλοκαίρι» περιγράφει στην «Καθημερινή» ορισμένες δυσλειτουργίες η διευθύντρια του σχολείου, Δήμητρα Παπαδημητρίου, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου.
Ποιος είναι ο Πικιώνης
Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1887 από Χιώτες γονείς, και ήταν πρώτος εξάδελφος του ποιητή Λάμπρου Πορφύρα και του δημοσιογράφου και συνιδρυτή της εφημερίδας Το Βήμα Γεωργίου Συριώτη.
Ο πατέρας του από μικρός -όπως και ο ίδιος- είχε κλίση στη ζωγραφική. Ποίηση και ζωγραφική αποτέλεσαν λοιπόν, το πρώτο περιβάλλον για τον Δημήτρη Πικιώνη. Το 1906 έγινε ο πρώτος (χρονολογικά) μαθητής του Κωνσταντίνου Παρθένη ενώ παράλληλα σπούδαζε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθηνών, απ’ όπου το 1908 πήρε το δίπλωμα του Πολιτικού Μηχανικού. Συνέχισε τις σπουδές του στο Μόναχο και στη συνέχεια στο Παρίσι, όπου διδάχθηκε σχέδιο και ζωγραφική στην Académie de la grande Chaumiére. Παράλληλα γράφτηκε στο εργαστήριο του αρχιτέκτονα Chifflot και παρακολούθησε τα μαθήματα των αρχιτεκτονικών συνθέσεων στην École des Beaux Arts. Η πραγματική του επιθυμία βέβαια, ήταν να ασχοληθεί με τη ζωγραφική, και όχι με την αρχιτεκτονική. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του σημαντική ήταν και η παρουσία του Αναστάσιου Ορλάνδου, του Giorgio de Chirico, του Περικλή Γιαννόπουλου και του Γιώργου Μπουζιάνη.
Ζωγράφος και διανοούμενος
Το 1912, την περίοδο των επιστρατεύσεων Βαλκανικών πολέμων, επέστρεψε στην Ελλάδα. Συνέχισε να ζωγραφίζει και ξεκίνησε τις πρώτες μελέτες για την αρχιτεκτονική της νεοελληνικής παράδοσης· σχεδίασε πολλά σπίτια από τη λαϊκή αρχιτεκτονική της Αίγινας. Το 1921 διορίστηκε επιμελητής του Καθηγητή Α. Ορλάνδου στο μάθημα της Μορφολογίας της Αρχιτεκτονικής και Ρυθμολογίας όπου παρέμεινε μέχρι τα μέσα του 1923. Παντρεύτηκε την Αλεξάνδρα Αναστασίου (1925) με την οποία στη συνέχεια απέκτησε πέντε παιδιά. Την ίδια χρονιά ονομάστηκε έκτακτος Καθηγητής του Ε.Μ.Π. στην έδρα της Διακοσμητικής και μονιμοποιήθηκε το 1930. Την περίοδο αυτή διατήρησε σημαντικές πνευματικές φιλίες με Σπύρο Αλιμπέρτη, Μπουρνιά, Γιάννη Αποστολάκη, Γιώργο και Φώτο Πολίτη, Κόντογλου, Παπαλουκά, αρχιτέκτονα Μητσάκη, Σ. Δούκα, Βέλμο, Γκίκα, Τσαρούχη, Εγγονόπουλο, Διαμαντόπουλο και Γεράσιμο Στέρη.
Μεταξύ 1935 και 1937 εξέδωσε μαζί με το ζωγράφο και φίλο του Χατζηκυριάκο-Γκίκα, το περιοδικό 3ο Μάτι, στο οποίο δημοσίευσε ο ίδιος αρκετά κείμενά του. Το περιοδικό χαρακτηριζόταν ως καλλιτεχνικό και συνεργαζόταν με ονόματα όπως οι συγγραφείς Στρατής Δούκας και Τάκης Παπατσώνης, ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς, ο θεατρικός σκηνοθέτης Σωκράτης Καραντινός, ο γλύπτης Μιχάλης Τόμπρος και ο χαράκτης Αγγελος Θεοδωρόπουλος.
Το έργο του ως αρχιτέκτονας ξεκίνησε με την οικία Μωραΐτου στις Τζιτζιφιές (1921-1923). Ηταν οικοδόμημα με χαρακτήρα αττικής λαϊκής αρχιτεκτονικής. Το 1932, με την ολοκλήρωση του Δημοτικού Σχολείου στα Πευκάκια Λυκαβηττού, διαπίστωσε πως δεν τον ικανοποιούσαν τα έργα του και άλλαξε τις αισθητικές του αντιλήψεις. Στοχάστηκε πως το οικουμενικό πνεύμα πρέπει να συντεθεί με το πνεύμα της εθνότητας. Όλα του τα επόμενα αρχιτεκτονικά έργα βασίστηκαν σ’ αυτή την αντίληψη. Τη δεκαετία 1940-1950 η αρχιτεκτονική του δημιουργία περιορίστηκε σε προσχέδια τάφων. Όμως, την αμέσως επόμενη περίοδο, από το 1951 ως το 1957, ασχολήθηκε με πολλά έργα. Ανάμεσά τους η διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου γύρω από την Ακρόπολη και το λόφο Φιλοπάππου, ίσως το σημαντικότερο έργο του.
Στις 28 Αυγούστου του 1968 πέθανε στην Αθήνα.
πηγή: http://www.iefimerida.gr/